”خودتان را باور کنید“ این پیامی است که دائما در زندگی با آن روبهرو میشویم، در کتابها، برنامههای تلویزیونی، افسانههای رایج و... به ما گفته میشود اگر به خودمان ایمان داشته باشیم میتوانیم هرکاری را انجام دهیم، البته میدانیم که این باور، نادرست است زیرا نمیتوان به سادگی و تنها با داشتن اعتماد نسبت به بدست آوردن چیزی، آن را از آنخود کنیم. با این وجود شنیدهایم افرادی که از عزت نفس بالا برخوردارند و خود را همانگونه که هستند پذیرفتهاند، نسبت به افرادی که این پذیرش را ندارند، از میزان موفقیت بالاتری برخوردار هستند.
عزتنفس ، ریشه و بنیان وجودی ماست که اگر تمام آن را از دست بدهیم به پوچی میرسیم، خیلی از افراد دو مفهوم اعتماد به نفس و عزت نفس را اشتباهاً با هم یکی میدانند در حالی که تفاوتهای زیادی بین اعتمادبهنفس و عزت نفس وجود دارد. ما در این مقاله با مفهوم عزت نفس آشنا میشویم و به تفاوتهای آن با اعتماد به نفس و همچنین راههای افزایش عزت نفس و تقویت آن، خواهیم پرداخت.
عزت نفس چیست ؟
قبل از اینکه عزت نفس را تعریف کنیم، خوب است ویدیو زیر را از ترم اول دوره جامع شکوفایی به نام خودپذیری ببینید.
عزت نفس (self esteem) واژهای متفاوت با اعتماد به نفس (self-confidence) است، اگر در کاری مهارت بالایی به دست آورید، موجب بالا رفتن اعتماد به نفس شما میشود، ولی در صورتی که خودتان این مهارتها و تواناییها را قبول نداشته باشید و برای خودتان ارزش قائل نشوید، به معنای این است که شما عزت نفس کافی ندارید. در حقیقت اعتماد به نفس در مورد اعتماد شما به خودتان و تواناییهای شما در مقابله با چالشها و حل مشکلات و تعامل با جهان است. میتوان گفت اعتماد به نفس بیشتر حاصل موفقیتهای شما در دنیای خارج میباشد و در واقع اعتماد به نفس میوه درخت عزت نفس است و موضوع مهمی در مسیر موفقیت و ارتقای فردی میباشد. اما به سوال عزت نفس چیست میتوان اینگونه پاسخ داد که عزت نفس مربوط به حس ارزشمندی درونی شماست، یعنی فرد چه باوری نسبت به توانایی انجام کارهای خود دارد.
عزت نفس دو عامل مهم دارد
احساس ارزشمندی : آیا خودم را موجود ارزشمندی می دانم ؟
احساس توانمندی : آیا احساس می کنم اگر چیزی برایم مهم باشد و برایش تلاش کنم، احتمال زیاد به آن دست پیدا می کنم ؟
عزت نفس مبتنی بر ارزشمندی : می تواند خیلی شبیه به خود شیفتگی باشد. چون از خود فرد کاری بر نمی آید از دیگران به روش های مختلف طلب می کند و اگر آن را به دست نیاورد ناراحت می شود.
عزت نفس مبتنی بر توانمندی: میتواند خیلی شبیه به افسردگی باشد. فرد توانمندی دارد اما به دلیل نداشتن احساس ارزشمندی، ممکن است توانمندی خود را رها کند.
به طور کلی عزت نفس یعنی این که من نسبت به تواناییهای خود، چه دیدگاهی دارم و تا چه اندازه خود را ارزشمند میدانم و برای خود احترام قائل هستم. در واقع عزت نفس و اعتماد به نفس قدرتمندترین و مهمترین بخش شخصیت هر انسان را تشکیل میدهند. با دانستن پاسخ این سوال که عزت نفس چیست و تفاوتهای آن با اعتماد به نفس میتوانیم اهمیت هرکدام را در زندگی متوجه شویم تا بتوانیم با قدرت بیشتری به سمت رویاهایمان حرکت کنیم.
تعریف عزت نفس :
عزت نفس به معنای احساس ارزشمندی فرد نسبت به خودش و اینکه چگونه خود را ارزیابی و تایید میکند میباشد، در واقع تعریف عزت نفس به صورت داشتن نگرش صادقانه فرد نسبت به خودش بیان میشود.
دانشجویی را تصور کنید که نتوانسته در امتحانی دشوار نمره لازم را کسب نماید. اگر وی دارای عزت نفس بالایی باشد ناکامی خود را به عواملی چون: نداشتن مطالعه کافی و یا دشواری سوالات امتحان نسبت خواهد داد و این موضوع هرگز باعث نمیشود که احساس ناتوانی کند و یا به این فکر کند که در امتحانات بعدی نیز شکست خواهد خورد. داشتن عزت نفس بالا او را به سمت پذیرش واقعیت سوق داده و باعث میشود او یافتن علت ناکامی خود را جایگزین حس ترحم و دلسوزی و یا تسلیم نماید.
تفاوت عزت نفس و اعتماد به نفس :
تفاوت عزت نفس و اعتماد به نفس در این است که در واقع، عزت نفس در برگیرندهی اعتماد به نفس است چرا که اعتماد به نفس یعنی باور توانمندیها و پیوند با نیروی درونی خویش، اما برای داشتن عزت نفس ، علاوه بر این مورد، علاقه داشتن به خود واقعی و ارزشمند دانستن آن نیز از اهمیت ویژهای برخوردار است.
ویژگی افرادی که عزت نفس بالا دارند :
افرادی که از خود و دیگران تشکر و قدردانی میکنند، از رشد کردن استقبال کرده و به دنبال معنا بخشیدن به زندگی خود هستند و مدام لایههای وجودی خود را کشف میکنند، دارای عزت نفس بالا هستند. اینگونه افراد اغلب خودشان تصمیم میگیرند اما با گشودگی پذیرای نظرات و پیشنهادات افراد صاحب نظر نیز هستند. اشخاص با عزت نفس بالا واقعگرا هستند و سعی در هدایت افراد به سمت جنبههای مثبت زندگی دارند، آنها میدانند ارزشهایشان در زندگی چیست و طبق آن حرکت میکنند، به منظور رشد، چالشها را پذیرفته و در صورت عدم موفقیت از اشتباهات خود درس میگیرند، همچنین افرادی که از عزت نفس بالا برخوردارند دیگران را آنگونه که هستند میپذیرند و با آغوش باز از انتقادات استقبال میکنند چون میدانند ارزش وجودی آنها به نظرات دیگران بستگی ندارد.
نقطه مقابل اشخاص با عزت نفس بالا، افرادی هستند که دارای عزت نفس پایین میباشند، این افراد از خودشان متنفر هستند و احساس میکنند هر کاری که انجام میدهند به اندازه کافی خوب نیست. آنها دنیا را جای امنی نمیدانند و حفظ کردن روابط با دیگران برایشان کاری دشوار است. به نقاط ضعف خود بسیار توجه میکنند و نگاه بدبینانه و منفی به زندگی دارند و همواره احساس اضطراب و ترس و افسردگی میکنند، این افراد بر این باورند که دیگران از آنها بهتر هستند و مشکل در پذیرش انتقاد درست و سازنده دارند، همچنین آنها در بیان نیازهای خود احساس شرم و خجالت، افسردگی و استرس و اضطراب دارند.
کارگاه روانشناسی اکت و زندگی موثر
در کارگاه روانشناسی اکت و زندگی موثر، به کمک دکتر علی میرصادقی، یاد بگیر چطور با هیجانات منفی و اضطرابها روبرو بشی و بهترین تصمیمات رو بگیری. این کارگاه برای هرکسی که دنبال بهبود کیفیت زندگیشه، از مدیران و کارآفرینان تا خانمهای خانهدار و هرکسی که خواهان زندگی بهتریه، مناسبه. قدرت واقعی ذهن و روانت رو کشف کن!
در ادامه پیشنهاد میشود پادکست ۸ نشانه کمبود عزت نفس را بشنوید تا با ویژگی افراد با عزت نفس پایین بیشتر آشنا شوید.
اگر شما از آن دسته افرادی هستید که از عزت نفس پایینی برخوردار هستند نگران نباشید، همه ما گاهی اوقات در زندگی لحظههایی داشتیم که احساس بیارزشی میکردیم و چیزی برای افتخار کردن نداشتیم اما حالا میتوانیم با کمک ۷ راهکاری که در این مقاله بیان خواهد شد بر این حس غلبه کنیم و برای حفظ و افزایش عزت نفس خود تلاش کنیم، زیرا که عزت نفس هم مانند خیلی موارد دیگر قابل افزایش و بهبود است. همچنین با مطالعه مطالب مربوطه و دقت به نکات ذکر شده، علاوه بر اینکه عزت نفس را در خود افزایش داده، به اطرافیانتان نیز در این زمینه کمک نمایید.
راههای افزایش عزت نفس :
بالا بردن عزت نفس به معنای شناخت دوباره خود است، خود واقعی شما، همان چیزی که ارزشمند است، زمانی که ما کودک هستیم بدون واسطه با خود واقعی و راستینمان در تماس هستیم، بدون آنکه نیازی به تایید و نظر دیگران داشته باشیم، زیرا خود را لایق دوست داشته شدن و مراقبت کردن میدانیم، اما متاسفانه در گذر زمان این علاقه به خویشتن در ما کمرنگ میشود، از دلایل بزرگ این اتفاق میتوان به ایراد گرفتن، سرزنش کردن و توهین کردن اطرافیان نزدیک و دوستان اشاره کرد که نیتشان صرفا بهتر شدن و پیشرفت ماست اما به دلیل عدم آگاهی نتیجه عکس میدهد. ما روز به روز با تکرار این صحبتها باعث ذخیره شدن آنها در ضمیر ناخودآگاهمان میشویم و به تقویت باورهای منفی و کاهش عزت نفس و داشتن حس بی ارزشی در خودمان دامن میزنیم.
اما میتوان خوشحال بود. چرا که ما در عصری زندگی میکنیم که بالا بردن سطح آگاهی در هر زمینهای که به آن علاقه و نیاز داشته باشیم میسر میشود و عزت نفس هم از این قاعده مستثنی نیست و آگاهی همواره با قدرت تغییر همراه است.
نکات زیر به آموزش شما در زمینه بالا بردن عزت نفس کمک زیادی خواهد کرد:
10 نقطه قوت و 10 نقطه ضعف خود را یادداشت نمایید. این موضوع به شما کمک میکند تا برداشتی صادقانه و واقع بینانه از خود داشته باشید.
چگونگی افزایش دادن توانایی ها
بیرون آمدن از منطقه ی امن و به چالش کشیدن خود، گشودگی داشتن نسبت به دنیای بیرون، استفاده بهتر از زمان ها، برنامه ریزی و گنجاندن یادگیری در برنامه ، شرکت در کلاس های آموزشی، مطالعه، مشخص کردن اهداف.
توجه داشته باشید که دانستن بدون عمل کردن خیلی فرقی با ندانستن نمی کند . احساس توانمندی کردن مفید است ولی زمانی که از آن توانایی ها در زندگی استفاده کنید به جای آن که منفعل بنشینید و بگویید من توانمندم، فعالانه در راستای آن ها تلاش کنید .
اهداف کوچک و قابل دسترسی برای خود تعیین کنید.
به فعالیت های مورد علاقه خود بپردازید و در خلوت 30 دقیقه در روز را به خود اختصاص دهید، فهرستی از علایق خود تهیه کنید و با توجه به امکاناتی که در اختیار دارید زمانی را برای انجام دادن آن در نظر بگیرید.
مسئولیت پذیری و انجام کارهای متفاوت را تجربه کنید. افرادی که از عزت نفس پایینی برخوردارند، از پذیرش مسئولیتهای جدید امتناع میکنند زیرا از شکست میترسند. آنها تنها کارهایی را انجام میدهند که در آن از تواناییهای بالاتری برخوردار باشند. یکی از راههای افزایش عزت نفس این است که، سعی کنید به صورت داوطلبانه مسؤلیت بعضی کارها را به عهده بگیرید و در صورتی که در انجام آن کار موفق نبودید آن را بیان کنید و درباره عدم موفقیت و نقاط ضعف خود با دیگران صحبت کنید.
کتاب «ش»کو؟!ه اثر علی میرصادقی
مطالعه فصل اول کتاب«ش»کو؟!ه پیشنهاد ما به مخاطبان این مقاله است.
شما هرچه قدر به شکوفایی نزدیک تر شوید زیستن بهتری را تجربه می کنید. هیچ دو نفری را نمیتوان و نباید با هم مقایسه کرد، از مقایسه خود با دیگران دست بردارید، تنها شخصی که باید خودتان را با آن مقایسه کنید خودتان هستید.
دست از کمالگرایی کشیده و اشتباهات خود را بپذیرید، هیچکس کامل نیست و تلاش برای رسیدن به حداکثر کمال فقط باعث نا امیدی میشود در حالیکه پذیرفتن اشتباهات به رشد شما کمک چشمگیری خواهد کرد.
شارون مارتین، متخصص کمالگرایی و نویسنده «کتاب کار CBT برای کمالگرایی»، نکاتی را توصیه میکند که چه کارهایی میتوانید انجام دهید تا بدون توجه به دستاوردهایتان، خود را دوست داشته باشید و از خودتان مراقبت کنید:
با دلسوزی با خود صحبت کنید : بپذیرید که می توانید اشتباه کنید و اشتباهات پایان دنیا نیست.
انتقاد از خود را مجدداً بررسی کنید: وقتی از خود انتقاد می کنید توجه کنید. با جستجوی حقایق ، خودگویی منفی خود را به چالش بکشید. به عنوان مثال، ممکن است تمایل به تعمیم داشته باشید، مانند «من همیشه دست و پا چلفتی هستم»، بنابراین سعی کنید آنچه را که در مورد آن درست است شناسایی کنید، با خود صحبت کنید و توضیح دهید که چرا در این لحظه خاص دست و پا چلفتی هستید یا سایر ویژگی های مثبت را به خود یادآوری کنید.
بخشش خود را تمرین کنید : اشتباهات خود را ببخشید. تنبیه کردن خود برای ساعات طولانی چه فایده ای دارد؟ کمال گراها به خود یادآوری می کنند که چقدر بد هستند، که باعث می شود در گذشته گیر کنند و نگران انجام اشتباه مشابه در آینده باشند. از اشتباهات درس بگیرید، رشد کنید و ادامه دهید.
روی نقاط قوت خود تمرکز کنید : به جای بزرگنمایی نقاط ضعف خود، نقاط قوت خود را شناسایی کنید و هر روز پیروزی های خود را جشن بگیرید، هر چقدر هم که کوچک باشد. من همیشه توصیه می کنم در پایان روز خود به سه موردی که بابت آنها سپاسگزار هستید فکر کنید تا با یک نکته مثبت به پایان برسد.
خودتان را دوست داشته باشید و همانگونه که هستید، بپذیرید. مهربان نبودن با خود از نتایج عزت نفس پایین است، به خودتان عشق بورزید و خود را ارزشمند بدانید، با مهربانی با خود صحبت کنید و از یادآوری نقاط مثبتتان به خود غافل نشوید، برای خود هدیه خریده و از تفریح کردن لذت ببرید.
خودداری از تحقیر کردن خودتان حتی در قالب جملات با محتوای شوخی و مسخره.
اگر تصور بدي از خودتان داشته باشيد، افكارتان منفي ميشود و تأثير بدي بر احساس و رفتارتان ميگذارد. زماني كه احساس بدي داريد فقط چيزهاي ناخوشايند را به خاطر ميآوريد و بدبين ميشويد پس افکار منفی در مورد خودتان که در ذهنتان جاری است را دور بریزید و انتقاد کردن از خود را متوقف کنید و از خود قدردانی کنید. تمام بخشهای وجودتان را همانگونه که هست دوست بدارید و نقایص خود را بپذیرید، هیچکس کامل نیست.
احساست و هیجانات منفی دلیل بر این نیست که سیستم هیجانات ما دچار نقص و اختلال است بلکه این سیستم به درستی کار می کند اما ما می توانیم با شیوه ای که درباره ی قضایا فکر می کنیم که همان باورهای درونی ما هستند، احساسات مبتنی بر تهدید را درون خود تشدید کنیم. شفقت به خود یک شیوه برای تنظیم هیجانات است . وقتی که احساس خوبی نداریم لازم نیست با استفاده از اظهارات مثبت خود را تحسین و تشویق کنیم ، در عوض افراد خود مشفق با ملایمت و مهربانی حقیقت تجربه خود را مورد بررسی قرار می دهند. وقتی با تهدیدی از بیرون و در واقعیت رو به رو می شویم پاسخ مغز برای خفاظت از ما یا جنگ است یا فرار و یا میخکوب شدن است.اما وقتی خطر در درون ما باشد اغلب به اشتباه می افتیم، به جای مبارزه کردن در دنیای خارج از خودمان، خود انتقاد گر می شویم و به خودمان حمله می کنیم، به جای فرار از خطر بیرونی، خودمان را رها می کنیم، به جای فریز شدن در دنیای بیرون، در ذهنمان گیر می کنیم. اگر به جای این پاسخ های سه گانه (جنگ – فرار – فریز ) از مؤلفه های شفقت به خود استفاده کنیم، پاسخ متفاوت می شود .
مهربانی با خود به جای خود انتقاد گری (جنگ با خود)
انسانیت مشترک به جای منزوی کردن خود (فرار)
ذهن آگاهی به جای گیر کردن در خود (فریز شدن)
افرادی که عزت نفس پایین دارند مدام احساس میکنند باعث ناراحتی و آزار دیگران شدهاند بنابراین برای بالا بردن عزت نفس، حس گناهکار بودن را از خود دور کنید.
هر چقدر تمایل داشته باشید باور کنید انسانی ارزشمند هستید باعث تقویت یکی از مولفههای اساسی عزت نفس شدهاید.
استفاده از شبکههای اجتماعی را تا حد ممکن کم کنید و زمان بیشتری را برای تجربه کردن دنیای واقعی پیرامونتان صرف کنید.
تمرین مراقبه ذهن آگاهی را بطور منظم در برنامه زندگی خود قرار دهید.
بالا بردن عزت نفس فرآیندی مستمر و پیوسته است و هیچ گاه به پایان نخواهد رسید، بنابرین همواره به رشد و حرکت خود ادامه دهید، صبوری پیشه کنید و در این راه پشتکار داشته باشید، گاهی که از این مسیر خارج میشوید، دوباره از اول شروع کنید و با قدرت بیشتری به حرکت ادامه دهید، خود را شایسته زندگی شاد بدانید و در نظر داشته باشید که هر چقدر بیشتر برای خودتان ارزش قائل شوید دیگران نیز برای شما ارزش بیشتری قائل خواهند شد.
نتیجهگیری
امیدواریم از این مطلب در جهت افزایش عزت نفس خود استفاده کرده و بتوانید به کسانی که دوستشان دارید در راستای افزایش عزت نفس کمک کنید، اما این نکته را در نظر داشته باشید که قرار نیست با افزایش عزت نفس مشکلات شما کم شده و یا شکست و درد و رنج از زندگی شما محو شود.
پرفروشترین رمان کشور (کتابراه)
ستایش شده توسط دو تن از نویسندگان بزرگ جهان
ترجمه شده به دو زبان عربی و انگلیسی مطالبی که ممکن است به آن علاقه داشته باشید