روش های رفتار درست و تعامل موثر با کودکان و نوجوانان

فهرست مقاله

• طرز رفتار درست با نوجوانان | آیا تنبیه و سرزنش کردن صحیح است؟
• نحوه برخورد صحیح با نوجوانان و کودکان | ایجاد فضای اشتباه کردن
• روش برخورد با نوجوان سرکش و هنجار شکن
• نقش دوران کودکی و نوجوانی در شکل‎گیری ارتباط با والدین
• بزرگترین اشتباهات والدین در رفتار با نوجوانان و کودکان
• چطور محیطی امن و قابل اعتماد برای فرزندتان بسازید
• گفت‌وگو و شنیدن فعال کلید ارتباط مؤثر با نوجوانان
• شیوه برخورد با نوجوان و کودک هنگام انجام یک عمل زشت

• بهترین سبک رفتار با نوجوان و کودک سرکش

رفتار والدین با کودکان و نوجوانان نقش مهمی در شکل‌گیری شخصیت، اعتماد به ‌نفس و روابط اجتماعی آن‌ ها دارد. بسیاری از خانواده‌ها نمی‌دانند چگونه با نوجوانان رفتار کنیم یا نحوه ارتباط والدین با کودکان و با نوجوان چگونه رفتار کنیم بباشد. در این مقاله به بررسی اصول رفتار درست با کودک، شیوه‌های مناسب برای چگونه با نوجوان رفتار کنیم و اهمیت احترام به احساسات کودک و نوجوان می‌پردازیم.

طرز رفتار درست با نوجوانان | آیا تنبیه و سرزنش کردن صحیح است؟

گاهی سرزنش کردن با اختیار انسان صورت نمی گیرد یا به عبارتی یه مقداری دست خود آدمم نیست. هر شخصی وقت هایی که ناراحت هست، دست به سرزنش می زند. موضوع اصلی در اینجا این هست که در بسیاری از موضوعات و مسائل زندگی، دقت کنیم با احساسمان رفتار نکنیم. لحظه ای که شما نگران و عصبی می شوید، از نظر احساسی به هم ریخته هستید، در واقع اگر با احساس رفتار بکنید، باید سرزنش بکنید، باید داد بزنید، باید فریاد بکشید، باید چیزی را پرت بکنید و … ولی این رویه در دراز مدت، تربیت درستی نیست.

البته ما هم نمی توانیم به پدر و مادر بگوییم چرا عصبانی می شوید! به قول معروف والدین پیامبر نیستند. آن ها هم انسان اند. ممکن است از سر کار با هزار خستگی آمده باشند تا استراحت بکنند، این پدر و مادر وقتی می بینند که کودک یا نوجوانشان حرکت عجیبی انجام داده یا به بیان دقیق تر حرکت عجیبی رقم زده که مطابق ارزش های آن ها نیست؛ ممکن هست ناخواسته از نظر احساسی دچار تنش بشوند. به خاطر داشته باشید که در ادامه مجموعه عصبانیت های ما و احساسی زندگی کردن های ما، نمی تواند از بچه من یک بجه خوب بسازد.

شاید بپرسید راه حل برای رفتار درست با نوجوانان چیست؟

در ابتدا ما باید از خودمان بپرسیم در مقابل سرزنش هایی که قبلا کردیم، چه محصولی به دست آوردیم، اگر محصول خوبی هست که آن را ادام دهیم. و اگر محصول خوبی نیست، دلیلی نداره که ادامه پیدا بکند.

برای مثال مادری چند وقت پیش به منی که رواانشناس هستم می گفت که لطفا شما به بچه من بگویید که اتاقش را تمیز کند.

گفتم: «چند بار اینو بهش گفتی؟»

گفت: «100 بار جناب میرصادقی.»

گفتم: «خب حالا درست شد؟ اتاقش رو تمیز کرد؟»

گفت: «نه دیگه؛ برای همین آوردمش تا شما بهش بگید.»

گفتم: «پس همون روش رو آوردی که من حالا انجامش بدم؟ 100 بار هم من بگم؟؟؟؟»

ما می خواهیم با تمام تجربه و مراقبت هایمان، کاری بکنیم که بچه ها اشتباهاتی که ما کردیم و یا هم سن و سالای ما کردند رو انجام ندهند. ولی باید یادمان باشد که والدین هر چقدر هم که مراقب باشند، بالاخره نمی توانند جلوی اشتباه کردن نوجوان یا کودک رو بگیرند. نهایتا این نوجوان و کودک به زودی اشتباه خواهند کرد. وظیفه ما پدر ها و مادر ها این است تا این فضا را ایجاد بکنیم که فرزندمان اشتباه بکند.

نحوه برخورد صحیح با نوجوانان و کودکان | ایجاد فضای اشتباه کردن

خیلی از پدر و مادر ها می گویند که بعضی وقت ها تجربه کردن یک اشتباه، هزینه به وجود آمدن آگاهی در کودک و نوجوان هست و ممکن هست که فرزندمان آسیب ببیند. ما والدین از یک طرف دوست داریم که تعهد را در فرزندانمان به وجود بیاوریم؛ و از یک طرف هم نمی خواهیم که چیز های خیلی زیادی را تجربه بکنند تا مجبور شوند هزینه ای دهند. سوال اینجاست که این تعهد را چه شکلی به وجود بیاوریم؟؟

برای پاسخ به این سوال باید گفت که منظور ما از ایجاد فضای اشتباه کردن و اجازه دادن برای تجربه کردن، این نیست که هر چیزی را تجربه بکنند. به این معنی هست که اجازه داده شود یک سری چیز ها را تجربه بکند. مثلا این امکان داده شود که فرزندتان پولش از دست بدهد. بله درست متوجه شدید! مقداری پول به فرزندتان بدهید تا از دست بدهد. اگر این امکان داده نشود که این پولِ کمِ جیبش را از دست بدهد، بعد ها ملک و مغازش را از دست خواهد داد.

روش برخورد با نوجوان سرکش و هنجار شکن

از قول یک سری از پدر ها و مادر ها، گاهی فرزندان می پرسند که آیا من می تونم برم تتو بزنم، مدل موی جدید بزنم. در کل قراره یک هنجار رو بشکونم. این جور مواقع چه کاری باید انجام داد؟ این جور مواقع به والدین می گویم که جواب الان نیست. جواب کمی قبل تر هست. بیایید داستان را کمی باز تر کنید. شما به عنوان پدر و مادر، اولین اجازه ای که به فرزندتون دادید چی بوده؟ بچه های ما خیلی جاها یک سری اجازه هایی گرفتند که ما نمی دانستیم چقدر بد بوده و حالا درخواست هایی دارند که ما می دانیم چقدر بد هستند.

مثلا می دونی حتی توی خانواده های آمریکایی بچه ها یک سری اجازه ها رو ندارند. با این همه ادعا که آمریکا این همه آزادی وجود دارد. اما در خیلی از خانواده های آمریکایی، دختر و پسر قبل از یک سن مشخص، نباید با جنس مخالف ارتباط برقرار بکنه. به قول بیل گیتس بچه نباید از یک سنی جلو تر موبایل داشته باشد. اما شما امروز دست یک بچه 4 ساله تبلت می بینید. این به خاطر این هست که وقتی فرزندتون سرگرم گوشی و تبلت می شود، سر و صدا نمی کند و پدر و مادرش راحت تر زندگی می کنند.

خواندن این مقاله را از دست ندید: سبک های فرزند پروری مقتدرانه و اصولی

حالا نمی دانند برای جدا کردن این تبلت از فرزندشون، باید 300 تا سر و صدا ایجاد بکنند. ما زمانی که می خواهیم از مُسکن ها استفاده بکنیم؛ زمانی که می خواهیم این بچه را هر جور که شده ساکت و کنترل بکنیم؛ این بچه متوجه می شود که به خاطر آن مسائلی که وجود دارد، می تواند یک سری امتیازات ویژه تری بگیرد و این رویه ادامه پیدا می کند. پس بهتره بگیم که استفاده از مسکن، عوارض استفاده خودش رو هم در آینده داره.

نقش دوران کودکی و نوجوانی در شکل‎گیری ارتباط با والدین

دوران کودکی و نوجوانی پایه‌ای‌ترین مرحله‌ ی شکل‌گیری اعتماد و امنیت عاطفی است. اگر والدین به نحوه ارتباط والدین با کودکان و نوجوانان توجه کنند، می‌توانند فضایی امن و صمیمی ایجاد کنند. در دبیرستان دخترانه مدبران به والدین آموزش داده می‌شود که گفت‌وگو و شنیدن فعال، کلید چگونه با نوجوان رفتار کنیم است.

بزرگترین اشتباهات والدین در رفتار با نوجوانان و کودکان

والدین گاهی از روی عشق یا نگرانی، رفتارهای اشتباهی انجام می‌دهند. از جمله این اشتباهات:

مقایسه فرزند با دیگران

سرزنش بیش از حد

نادیده گرفتن احساسات کودک

کنترل افراطی بر تصمیمات او

این رفتارها مانع رشد طبیعی کودک و نوجوان می‌شود و اعتماد او را کاهش می‌دهد. منابع تربیتی مانند مشاور درسی می‌توانند والدین را در شناخت اشتباهات و اصلاح رفتار راهنمایی کنند.

چطور محیطی امن و قابل اعتماد برای فرزندتان بسازید

محیط امن به معنی آزادی همراه با حمایت است. والدین باید بدانند با نوجوان چگونه رفتار کنیم تا او اعتماد کند و احساس امنیت داشته باشد. ایجاد فضای گفتگو، احترام به تصمیم‌ها و تشویق به بیان احساسات، پایه‌ی رفتار درست با کودک و نوجوان است. دبیرستان دوره اول دخترانه بر اهمیت محیط امن برای رشد عاطفی و اجتماعی تأکید دارد.

گفت‌وگو و شنیدن فعال کلید ارتباط مؤثر با نوجوانان

یکی از مهم‌ترین مهارت‌ها برای والدین، چگونه با نوجوان رفتار کنیم از طریق شنیدن فعال است. یعنی بدون قضاوت، به حرف‌های او گوش دهند و واکنش مناسب نشان دهند. این روش به نوجوان کمک می‌کند احساس ارزشمندی کند و ارتباط صمیمانه با والدین برقرار کند.

شیوه برخورد با نوجوان و کودک هنگام انجام یک عمل زشت

اگر ما فرزندمون رو در حین یک کار زشت و یک شرایط بد ببینیم، چه رفتاری باید از خودمون نشون بدیم؟؟؟

مثلا ممکن هست که فرزندتان را در حال سیگار کشیدن ببینید. احتمالا اگر ما واکنش خیلی سریعی نشان بدهیم، بعدا نمی توانیم جبرانش بکنیم. چون فضا، فضای احساسی ای شده و ما اون لحظه احتمالا با احساساتمون تصمیم می گیریم و ممکن هست رفتاری انجام بدیم که خیلی تربیتی نباشه. اساسا باید بدانیم که احتمالا بچه ما بالاخره یک روزی ما را با یک رفتار اشتباهی ناراحت بکند. حالا با سیگار، موسیقی های به درد نخور، همراهی با دوست های بد و رفتن به جاهای اشتباه و …

حالا ما باید سعی بکنیم و تشخیص بدهیم که آن خانواده در چه وضعی هست و در چه وضعیتی در گذشته بوده. فرمول تربیتی ما برای خانواده این هست که دقیقا بدان که کجا ایستادی. یک سری مواقع هست که فرزند من لب پرتگاه هست و چیزی برای از دست دادن ندارد. این روش تربیتی متفاوت هست با حالتی که بچه من کسی هست که به قول معروف همه می گویند پیامبر فامیل هست.

این دو مورد برخورد های متفاوتی نیازمند هست. بچه ای را در نظر بگیرید که نماد مخالفت و طغیان و رفتار های بد شده و در بین فامیل معروف هست. حالا مدام تو به این بچه بگو چرا این کار رو کردی!؟ پدرت رو در میارم! یا فحشش بده. تهدیدش بکن. این ها فقط باعث می شود تا بچه از تو دور تر شود.

پیشنهاد میکنم مطالعه کنید: سبک فرزند پروری مستبدانه و  سخت گیر

بهترین سبک رفتار با نوجوان و کودک سرکش

ما اول از همه باید ببینیم برای فرزندمان چه نقشی بازی می کنیم. یک پدر و مادری می گوید که ما دوستیم؛ و یا فقط یه نفریم که ممکنه از ما حساب ببرد. بهتر هست که بیاییم و تا جایی که می توانیم یه دوست پرقدرت باشیم تا یه پدرِ موقعیتی که بر اساس اینکه این بچه من هست باید از من تبعیت بکند.

پس اولا که نه برای بچه، بلکه هم برای همسرم، هم برای دوستم، باید تا جایی که می توانم نادیده بگیرم و بعدش بتوانم با روش های مختلف آن آموزش لازم را بدهم. و کاش بشود قبل از اینکه این اتفاقات بیفته، ما پیش بینی بکنیم و با پیش درامد، آموزش های لازم را بدهیم. بگوییم آقا مشکل این سیگار و دوست بد و … چیست و قبل از اینکه کسی بخواد آن سیگار را به او تعارف بکند، من راجع به این مسائل با او گپ زده باشم و به خاطر ترس از من نباشد.

شاید به شما کمک کند: رعایت حریم شخصی فرزندان در خانواده

خیلی وقت ها در روش تربیتی، پدر میگه من چی برم بگم به فلانی. انگار من به خاطر خودم از تو می خوام که خوب باشی. اساس ما وقتی که ما بچمون رو در حال انجام یک عمل زشت می بینیم، بیشتر نگران اون بچه ایم دیگه، ولی رفتار های احساسی خانواده خیلی وقت ها اینطور نشون میده که ما نگران خودمون هستیم، و این نه تنها کمکی نمی کنه خیلی وقت ها ممکنه آسیب هم بزنه.

سخن پایانی:

رفتار والدین با کودکان و نوجوانان، اساس شکل‌گیری شخصیت و اعتماد به نفس آن‌ها است. با رعایت اصول رفتار درست با کودک، شنیدن فعال و احترام به احساسات کودک و نوجوان  که والدین می‌توانند محیطی امن، صمیمی و آموزنده ایجاد کنند. این روش‌ها کلید موفقیت در تربیت فرزندانی مسئولیت‌پذیر، با اعتمادبه‌نفس و اجتماعی هستند.

سوالات متداول

1.نحوه برخورد با اشتباهات نوجوانان چگونه است؟

به جای تنبیه فوری، با گفتگو و پرسش درباره‌ی دلیل رفتار، نوجوان را راهنمایی کنید. این روش باعث می‌شود اشتباهات به تجربه‌ی آموزشی تبدیل شود.

2.نحوه برخورد با نوجوانان دختر چگونه است؟

با توجه به حساسیت‌های عاطفی دختران، برخورد باید همراه با احترام، آرامش و شنیدن فعال باشد. استفاده از منابع آموزشی و مشاوره در مشاور درسی کمک‌ کننده است.

3.چگونه با نوجوانان پسر رفتار کنیم است؟

پسران معمولاً نیازمند تشویق و فرصت برای بیان احساسات هستند. والدین باید با گفت‌وگو و ایجاد اعتماد، فضایی امن برای ابراز احساسات او فراهم کنند. دبیرستان دخترانه مدبران نیز آموزش‌هایی در این زمینه ارائه می‌دهد.

برای رزرو و ثبت نام جلسات مشاوره تحصیلی بارسا
( مشاوره تحصیلی تلفنی و حضوری ) با شماره 22677917-021 تماس بگیرید.
یا عدد 66 را به سامانه 3000909030 ارسال کنید.