اختلال مرتبط با مصرف کانابیس (حشیش)

کانابیس یا همان حشیش، شایع‌ترین و پرمصرف‌ترین گیاه روان‌گردان است که این روزها در دنیا بسیار شناخته شده است که در این مقاله با نشانه‌های مصرف حشیش و همینطور راه‌های دمان و ترک آن، آشنا خواهید شد. در ادامه‌ی این مقاله با ما همراه باشید.

در این مقاله با اختلالات ناشی از مصرف حشیش و همینطور عواقب مصرف آن، آشنا خواهید شد. تا پایان این مقاله ما را دنبال کنید.

کانابیس، شایع‌ترین و پرمصرف‌ترین گیاه روان‌گردان است که این روزها در دنیا بسیار شناخته شده است. این ماده که در بین مصرف کنندگان آن بعنوان ماده‌ای بی‌ضرر شناخته شده است، در اکثر جوامع توسعه یافته به بخش رایجی از فرهنگ نوجوانان تبدیل شده است. استفاده از کانابیس برخلاف باور افرادی که از آن استفاده می‌کنند، اعتیادآور بوده و مصرف آن طیفی از تغییرات روانی، جسمی و رفتاری را در شخص ایجاد می‌کند. میزان مصرف ماری جوانا یا همان کانابیس در بین بزرگسالان مرد تقریبا دو برابر زنان می‌باشد، اما در رده سنی پایین‌تر (12 الی 17 سال) تفاوتی بین میزان مصرف دو جنس وجود ندارد.

ماده مخدر حشیش

کانابیس چیست؟

کانابیس یا ماری جوانا، برگ‌های خشک شده، گل‌ها، ساقه و دانه‌های گیاه Cannabis sativa است که از گذشتۀ دور (حدود 8000 سال پیش) در خاور میانه و هند بابت خواص پزشکی و همچنین الیاف آن استفاده می‌شده است.گیاه کانابیس حاوی ماده شیمیایی به نام تتراهیدروکانابینول (Tetra Hydro Cannabinol, THC) است و بعد از الکل و نیکوتین، رایج‌ترین ماده روان‌گردان در ایالات متحده خصوصا در میان جوانان است. امروزه بیشترین مصرف این ماده به شکل سیگار و یا استشمام بخار آن بوده و همچنین در تهیه مواد غذایی چون انواع کیک‌ها، کلوچه‌ها و آب نبات نیز استفاده می‌شود. اسامی دیگر گیاه کانابیس عبارتند از:

Grass
Pot
Tea
Weed
Mary Jane
Chasra
Ganja
Sinsemilla
شاهدانه
بنگ
داگا

سرشاخه‌های گلدار گیاه و همچنین ترشحات رزینی قهوه‌ای رنگ آن (Hashish یا Hash) پرمصرف‌ترین بخش‌های گیاه هستند. این عصاره رزینی می‌تواند مقادیر بالایی از THC را وارد بدن مصرف کننده کند.

گیاه کانابیس چه تاثیراتی روی اندام‌های بدن دراد؟

از لحاظ طیف اثرگذاری روی مغز می‌توان گفت این ماده هم دارای اثرات کوتاه مدت و هم دارای اثرات بلند مدت می‌باشد. مصرف کانابیس بصورت سیگار باعث جذب THC با سرعت بسیار بالایی توسط ریه‌ها و سپس انتقال به جریان خون می‌شود و از این طریق به سایر اندام‌ها از جمله مغز می‌رسد؛ در صورتی که مصرف خوراکی این ماده، جذب آن را اندکی کندتر می‌کند. در قسمت ساقۀ مغز گیرنده‌ای برای کانابینوئید وجود ندارد، به همین علت است که کانابیس روی دستگاه تنفس و قلب اثر چندانی ندارد. بالاترین میزان این گیرنده‌ها در هسته‌های قاعده‌ای مغز، هیپوکامپ و مخچه یافت می‌شود. این گیرنده‌ها در حالت طبیعی جایگاه موادی است که برای رشد و عملکرد طبیعی مغز ضروری هستند، هنگامی که فرد کانابیس را مصرف می‌کند و رسپتورها توسط کانابینوئید اشغال می‌شوند، شخص به اصطلاح احساس سرخوشی (high) را تجربه می‌کند. همچنین از دیگر اثرات کوتاه مدت آن می‌توان به تغییر روحیه، اختلال در حرکت بدن، اشکال در تفکر و حل مسئله و کارکرد ضعیف حافظه نام برد.

بیشتر بخوانید: در این مقاله با اختلالات ناشی از سوءمصرف مواد و همچنین تفاوت "وابستگی" و "اعتیاد" آشنا می‌شوید.

استفاده از کانابیس در طولانی مدت بر رشد مغز تاثیر می‌گذارد. شروع مصرف در دوران نوجوانی باعث از بین رفتن حافظه و مشکلات یادگیری می‌شود. تحقیقات انجام شده توسط محققان نیوزیلندی نشان داده است افرادی که در نوجوانی کانابیس زیادی را مصرف می‌کنند، در سنین بالاتر ضریب هوشی پایین‌تری را نسبت به افرادی که این ماده را مصرف نمی‌کنند دارند(حدود 8 نمره پایین‌تر) و حتی ترک کامل مصرف کانابیس در بزرگسالی نیز این کمبود را جبران نخواهد کرد. در چند دهه اخیر میزان THCموجود در کانابیس به دلیل پیشرفت در نحوه کشت افزایش چشمگیری داشته است، متاسفانه این امر باعث شده تا افرادی که تازه شروع به مصرف این ماده می‌کنند در معرض مقادیر بالایی از THC قرار بگیرند. در رابطه با مصرف خوراکی این ماده، نکته دارای اهمیت این است که هضم دیرهنگام مواد خوراکی در معده و طبیعتا تاخیر ورود آن به خون و به دنبال آن دیر ظاهر شدن علائمی که شخص انتظار آن را می‌کشد، باعث می‌شود مقادیر مصرف بالا رود که این موضوع عوارض خطرناکی را در پی خواهد داشت.

از دیگر مشکلات ناشی از مصرف طولانی مدت کانابیس می‌توان به مشکلات مزمن تنفسی اشاره کرد، دود این ماده باعث تحریک و آسیب‌پذیری بالای ریه‌ها شده و احتمال عفونت‌های ریوی و خطر ابتلا به سرطان را بالا می‌برد. همچنین استفاده درازمدت در فرد می‌تواند اختلالاتی چون توهم، پارانویا (سوءظن(، افسردگی و اضطراب را بوجود آورد و خطر خودکشی را بالا ببرد.

نشانه های مصرف حشیش

علائم و نشانه‌های اختلال مصرف کانابیس (طبق DSM-5):

داشتن الگوی مصرفی که باعث بوجود آمدن اختلال و ناراحتی بالینی مشخص در فرد شود، همچنین وی حداقل دو ملاک از موارد زیر را به مدت 12 ماه دارا باشد، می‌توان تشخیص اختلال مصرف کانابیس را مطرح نمود:

مصرف کانابیس به مقدار زیادتر یا مدت زمانی طولانی تر از آنچه فرد از ابتدا تصور داشته.
تلاش مکرر اما نافرجام و یا تمایل برای کاهش مصرف
صرف زمان زیاد جهت بدست آورد کانابیس ، مصرف آن و یا رهایی از تاثیرات این ماده.
شوق مصرف یا تمایل شدید.
مصرف این ماده باعث عدم انجام تعهدات در محل کار، مدرسه و یا خانه می‌شود.
تداوم مصرف با وجود مشکلات ناشی از استفادۀ این ماده.
کاهش یا ترک فعالیت‌های تفریحی، اجتماعی و شغلی
مصرف کانابیس در موقعیت‌هایی که تهدید جانی وجود دارد.
داشتن نشانه‌های تحمل که بصورت 1) نیاز به مصرف مقدار بیشتر این ماده جهت رسیدن به تاثیرات مورد انتظار 2) کاهش یافتن میزان تاثیر در اثر استفاده مقادیر یکسان، خود را نشان می‌دهد.
داشتن علائم ترک که بصورت علائم محرومیت خود را نشان می‌دهد و یا مصرف ماده‌ایی که دارای اثرات مشابه کانابیس باشد.

مسمومیت با کانابیس:

مصرف بیش از اندازه این ماده می‌تواند باعث بالا رفتن حساسیت فرد نسبت به محرک‌های بیرونی شود. مختل شدن عملکردهای شناختی و اجرایی، اختلال در درک زمان، داشتن احساس مسخ شخصیت و مسخ واقعیت، تخریب حافظه و اختلال در مهارت‌های حرکتی، نشان دهندۀ مسمومیت با این ماده است. همچنین کانابیس در مقادیر بالا تاثیر عمیقی بر کاهش سطح هوشیاری فرد دارد. گزارش مرگ بابت استفاده از کانابیس به تنهایی مشاهده نشده است، اما عوارض ناخوشایندی چون پارانویا، اضطراب و توهم هنگام استفاده بیش از اندازه این ماده (اغلب مصرف خوراکی) در انتظار فرد خواهد بود.

پیشنهاد می‌شود بخوانید: در این مقاله با اختلالات ناشی از مصرف الکل و همینطور علائم و نشانه‌های آن آشنا می‌شوید.

محرومیت کانابیس:

طبق مطالعات انجام شده، قطع مصرف کانابیس در افرادی که بطور مداوم و روزانه از آن استفاده می‌کنند طی دو هفته باعث بروز علائم و نشانه‌های محرومیت شامل: تحریک پذیری، عطش مصرف، بی خوابی، اضطراب، سردرد، کاهش اشتها، کاهش وزن، تعریق، لرزش و رعشه می‌شود. از دیگر اختلالات روانشناختی ناشی از مصرف کانابیس می‌توان به اختلال روان‌پریشی و اختلال اضطرابی اشاره کرد، که هر دو می‌توانند در اثر مسمومیت با این ماده روان گردان اتفاق بیافتند.

ترک حشیش

ماری جوانا چگونه زندگی فرد را تحت تاثیر قرار می‌دهد؟

در مقایسه با افرادی که اختلال مصرف کانابیس را ندارند، افراد وابسته به این ماده سطح رضایت پایین‌تری از زندگی دارند، از سلامت روان و سلامت جسمانی ضعیفی برخوردار هستند، گرفتار مشکلات بیشماری در روابط هستند و موفقیت تحصیلی و شغلی کمتری دارند. تحقیقات نشان می‌دهد استفاده زودهنگام از کانابیس ممکن است پاسخدهی مغز به سایر مواد اعتیاد آور را افزایش دهد. بعنوان مثال، هنگامی که جوندگان در سنین پایین‌تر در معرض THC قرار می‌گیرند، بعدها واکنش قوی‌تری نسبت به مواد دیگر چون مورفین و نیکوتین نشان می‌دهند و این موضوع نشان دهندۀ تحریک بیشتر مناطقی از مغز است که مسئول کنترل پاداش هستند. البته در مورد این موضوع که آیا کانابیس می‌تواند بعنوان دروازه‌ای برای ورود به دنیای مواد مخدر باشد یا خیر، باید نقش عوامل محیطی، زیستی، اجتماعی و خانوادگی فرد نیز در نظر گرفته شود.

همچنین بخوانید: مصرف کافئین منجر به بروز چه اختلالتی می‌شود؟ نشانه‌های اعتیاد به کافئین چیست؟

درمان:

مانند دیگر موادی که مورد سوء مصرف قرار می‌گیرند، درمان این اختلال نیز بر جلوگیری از مصرف و حمایت کردن از شخص استوار است. داروی خاصی جهت درمان اختلال مصرف کانابیس کشف نشده است؛ اما در صورتی که شخص در اثر مصرف این ماده دچار اضطراب و افسردگی شود، تجویز داروهای ضد اضطراب و افسردگی با نظر پزشک می‌تواند در فرآیند درمان موثر واقع شود. در هر صورت شخصی که در جریان ترک مصرف و درمان این اختلال قرار دارد، باید از حضور فردی حمایتگر به صورت مشاوره فردی، خانواده درمانی و یا گروه درمانی بهره مند شود.