زهرا دانش آموز نوجوان کلاس یازدهم وقتی وارد اتاق مشاوره مدرسه شد و مقابل من نشست که حدودا سه هفته ی قبل پدرش، در رابطه با زهرا و خواهرش درخواست کمک کرده بود. خواهرش مینا را می شناختم به دلیل مشورت هایی که در مورد سبک ارتباط اش از من گرفته بود. مینا برای بیان خواسته اش اغلب از طعنه و کنایه استفاده می کرد، گاهی سکوت می کرد و گاهی قهر و در موارد خطرناک تر رفتارهای پرخاشگرانه و تهاجمی انجام می داد و اگر راه دور نرویم بهتر است بگوییم لقمه را دور سر خود می چرخاند و روشن صحبت نمی کرد!
مثلا اگر در شیوه ارتباطتش نیاز به احترام بیشتری احساس می کرد به جای گفت و گو و مطرح کردن خواسته اش، قهر می کرد. در مقابل زهرا که با تصویری که پدرش در ذهن من کشیده بود فاصله ی زیادی داشت کمی متفاوت بود. زهرا دختری به ظاهر آرام که او هم اغلب اظهار نظر نمی کرد و اگر با دوستانش به کافه می رفت در انتخاب سفارش با آن ها همراه می شد، در صورتی که مایل به خوردن چیز دیگری بود و در عین در حال در درونش خشم و آشوبی برپا می شد. زهرا دختر مسئولیت پذیری بود که سپر بلای مینا شده بود و در هر موقعیتی که برای مینا تهدید بحساب می آمد، وارد میدان می شد، از ترس اینکه نکند اوضاع بهم بریزد. اغلب کارهای خانه با زهرا بود و از این موضوع رنج می برد. وظایف مینا در خانه در نهایت برای زهرا بود و وقتی از زهرا پرسیدم چرا وظایف مینا را تو انجام می دهی گفت: چون مینا انجام نمی دهد، کارها می ماند و اوضاع بهم می ریزد! زهرا دوست داشت بیشتر برای خودش باشد، بیشتر خواسته های خودش را زندگی کند اما لب به سخن باز نمی کرد و در نهایت تصویری از خود نشان داده بود که دیگران انتظار داشتند او با هر خواسته و تقاضای آن ها همراه باشد، چراکه در گذشته همواره چنین بوده است. تصویر دختری غمگین که کاری از دست او برای تغییر شرایطش برنمی آید، دختری که مدام بهانه می گیرد و حالش خوب نیست! و اما باقی داستان را در ادامه مقاله دنبال کنید
آشنایی با نحوه ارتباط با نوجوانان و طرز حرف زدن آن ها تاثیر مستقیمی بر چگونگی ارتباط شما با آن ها دارد و این نکته را باید نحوه ارتباط در نظر بگیریم که شما در حال صحبت با منشی دفترتان هستید و یا پدرتان؟! با همکار خود صحبت می کنید و یا شریک عاطفی تان!؟ در هر حال لازم است بدانید واژه هایی که استفاده می کنید، لحن صدا، طرز نگاه و نحوه ی برخورد شما عامل قدرتمندی در رسیدن به خواسته تان می باشد. درشیوه ارتباط مینا که برای رسیدن به خواسته اش تهاجمی برخورد می کرد و از قهر و طعنه و کنایه و رفتارهای خشن کمک می گرفت، راستش شما را نمی دانم اما معمولا از طرف شخصی مثل من پاسخ مثبتی دریافت نخواهد کرد. برخی هم مثل زهرا هستند و به جای بدرفتاری و توهین، هیجانات را در خود می ریزند و اصلا رو نمی کنند که داستان از چه قرار است! که این همان آتش زیر خاکستر است. به مرور وقتی فرد نیازهایش را نمی بیند، این زخم سر باز می کند و ترمیمش زمان و انرژی زیادی از فرد می گیرد، البته قبل از اینکه تمام پل ها خراب شده باشد و هنوز راهی برای برگشت باشد. آشنایی با چهار نحوه ارتباط با نوجوانان موضوعی است که قصد داریم در این مقاله به آن بپردازیم در کل چهار نوع سبک ارتباط داریم که سه روش ابتدایی ناسالم است و روش چهارم بهترین نحوه ارتباط با نوجوانان می باشد.
خواندن این مقاله را از دست ندید: 5 روش برای افزایش خود پذیری در نوجوانان
روش ارتباط منفعل در نوجوانان
نوجوانی که روش ارتباط منفعل را دارد غالبا احساسات، نظرات و یا عقایدش را ابراز نمی کند چراکه می ترسد رابطه دچار مشکل شود و اوضاع بهم بریزد. هدف شخص منفعل جلوگیری از تعارض است. در نهایت به درخواست ها پاسخ مثبت می دهد و در عین حال نیازهای خودش بی پاسخ می ماند که به مرور این روش ارتباط در نوجوانان باعث ایجاد رنجش، و پایانی تلخ می شود، چه برای خودش و چه اطرافیانش. و این داستان چقدر به زهرای قصه ی ما شباهت دارد.
آشنایی با نحوه ارتباط در نوجوانان
نحوه ارتباط منفعل- پرخاشگرار
نوجوانانی که به جای بیان مستقیم حرفایشان از طعنه و کنایه استفاده می کند، نوجوانی که در را محکم پشت سرش می بندد و نوجوانی که از روش سکوت استفاده می کند، فردی منفعل-پرخاشگر در رابطه است. سعی می کند خواسته ها و احساساتش را منتقل کند، به شیوه ایی تهاجمی اما پنهان. همانند افراد منفعل، کسانی که منفعل و پرخاشگر هستند معمولا سعی می کنند از تعارض دوری کنند اما رفتارهایی که از آن ها سر می زند غالبا می تواند آسیب زاتر از زمانی باشد که آنچه را که واقعا دوست دارند مستقیم بیان کنند. مثلا شما با دو نفر از دوستان خود برای دیدن فیلم به سینما می روید، شما واقعا دوست دارید فیلم ترسناک ببینید، اما آن ها می خواهند فیلم اکشن ببینند، شما به آن ها می گویید برایتان فرقی نمی کند(منفعل)، اما در درون خود احساس خشم و عصبانیت می کنید، گویا آن ها مانع دیدن فیلم مورد علاقه تان شده اند و علیه شما جبهه دارند، بنابراین شما وسط فیلم به عمد مزاحمت ایجاد می کنید(نشانی از خشم و پرخاش). چراکه با خود می گویید وقتی من از فیلم لذت نمی برم، چرا آن ها باید از دیدن فیلم لذت ببرند؟! این نحوه ارتباط در نوجوانان ناسالم است، زیرا که اطرافیان شما نیت رفتارهای شما را درک نمی کنند و از کار شما سر در نمی آورند، به مرور شما که نیازتان برآورده نشده شعله ی خشمتان بیشتر می شود و در نهایت باروت های کوچکی که روی هم انباشته کرده اید با جرقه ی کوچکی منفجر می شود و همه چیز از هم می پاشد!
خواندن این مقاله حتما به شما کمک خواهد کرد: تاثیر دروغگویی در نوجوانان و روش های کنترل آن
سبک ارتباط پرخاشگرانه در دانش آموزان
حتما با نوجوانانی برخورد داشته اید که از هر راهی که شده می خواهند حرفشان را به کرسی نشانند، همان ها که می گویند " یا حرف من یا هیچی". این سبک ارتباط در نوجوانان، پرخاشگرانه است. او می خواهد راه خودش را برود و در نهایت دیگران را وادار به پذیرش آن می کند. یک آدم پرخاشگر در رابطه بین فردی، کنترل گر و تهدیدگر است و گاهی حتی به صورت کلامی یا طور دیگری توهین می کند. در این نوع روش ارتباط در دانش آموزان، اطرافیان فرد پرخاشگر به خواسته هایشان نمی رسند و در نتیجه، آن ها که در طولانی مدت این رفتار که توام با بی احترامی و توهین است را تاب نمی آورند و رابطه به نقطه ی پایانی خود نزدیک می شود.
نحوه ارتباط قاطعانه در نوجوانان
اما شکلی دیگر از نوجوانان در ارتباطات، پیچ و خم های قبلی را ندارد. شخص روشن و مختصر صحبت می کند، احساساتش را طوری در میان می گذارد که احترام اطرافیانش حفظ شود. در حالی که اغلب هدفش دستیابی به نیازهای خودش است، نگران تامین نیازهای دیگران نیز می باشد، افرادی که سعی می کنند مذاکره و یا مصالحه کنند، این همان سبک سالم چهارم، سبک قاطعانه می باشد. تفاوتی که بین آدم ها از منظر سبک ارتباطی است، از کجا می آید؟! آیا ما با آن ها بدنیا می آییم؟! یا بر حسب اقبال یکی آن را دارد و دیگری از آن بی بهره است! همه ی ما از جایی یاد می گیریم چطور ارتباط برقرار کنیم که حتما نمی توانیم سبک ارتباطی خانواده و تاثیر ژن ها بر خلق را نادیده بگیریم، اما آیا تمام الفبای ما در شکل و شمایل ارتباطات اکتسابی هست و ما مهره ی انتخاب گری نیستیم؟! آیا ما در این نمایش نقشی نداریم و صرفا دیالوگ هایی را تکرار می کنیم!؟ اما قبل از ورود به این بحث پیشنهاد می کنم الگوهای ارتباطی خانواده خود را بر اساس سبک های ارتباطی که تا به اینجا آموختید بررسی کنید اما نه به این خاطر که خانواده تان را برای نحوه ارتباط ناسالمی که دارید سرزنش کنید، بلکه وقتی تشخیص دهید الگوهای خاص شما تحت تاثیر یادگیری از دیگران بوده، همین می تواند به شما کمک کند تا این الگوها را تغییر دهید و روش ارتباط قاطعانه جدید و سالمی را آغاز کنید. سبکی نو که شروع حال بهتری در روابط شما ایجاد می کند، روابطی جرات مند که شما بیشتر از قبل نیازها و خواسته هایتان را در آن زندگی می کنید. مقاله های مرتبط را هم مطالعه کنید: راه های غلبه بر عزت نفس پایین در نوجوانان
قاطعیت مسیر پر دامنه ایست که صبر، زمان و تمرین زیادی می طلبد اما آنچه که در نهایت خود، به شما می بخشد فراتر از همه ی این هاست. ( بی صبر بود و بی حیل خود را بکشت او از عجل/ گر صبر کردی یک زمان رستی از او آن بدلقا "دیوان شمس-مولانا").
یادتان باشد قبل از اینکه بتوانید چیزی را تغییر دهید، باید چراغ آگاهی را روشن نگه دارید و تمرین های ذهن آگاهی به شما کمک می کند که شما متوجه باشید چه زمانی قاطع نیستید. بارها شنونده داستان هایی بوده ام که شخص دچار آشفتگی شده و رابطه ش را کلاف سردرگمی می بیند که خلاصی از آن راه حلی ندارد اما با کمی گفت و گو متوجه می شویم مهره ی گم شده ی رابطه، قاطعیت می باشد. در راستای هدف مقاله قاطعیت را در دو موقعیت بررسی می کنیم. اولین موقعیت زمانیست که چیزی را از فردی درخواست می کنید، برای مثال وقتی از والدینتان می خواهید که آخرهفته ساعاتی را با دوست خود بگذرانید و یا از خواهرتان می خواهید که امشب با کامپیوترش بیشتر کار کنید تا پروژه مدرسه را تمام کنید. در این موقعیت ها کسی چیزی دارد که شما می خواهید و جرات ورزی شانس بدست آوردن آن را بالا می برد. دومین موقعیت زمانی است که کسی از شما چیزی می خواهد و شما می خواهید به آن درخواست پاسخ نه بدهید. نه گفتن برای برخی افراد بسیار مشکل است چون می ترسند دایره دوستان خود را ازدست بدهند و یا می خواهند همه ی اطرافیانشان را راضی نگه دارند، امری محال!! اما جدای از همه ی این داستان ها چیزی که اغلب اوقات مانع رسیدن نوجوانان به خواسته شان می شود تردید خودشان است، اینکه در موقعیت های بین فردی اهداف و اولویت بندی آن ها چیست! اهداف اصلی ما در سبک ارتباط میان فردی در سه حوزه نتیجه، رابطه و احترام به خودمان است. وقتی که که در یک موقعیت نگرانی شما در رابطه با چیزی است که می خواهید بدست آورید و یا می خواهید به چیزی که کسی از شما می خواهد نه بگویید، هدف شما مربوط به نتیجه است. اما گاهی پیش می آید که شما فارغ از انچه که می خواهید بدست بیاورید، نگران حفظ ارتباطاتتان با دیگران هستید، مثل زمانی که صبح روز تعطیل می خواهید دیرتر از خواب بیدار شوید اما مادرتان برنامه ی خرید به شما پیشنهاد می دهد و شما نمی خواهید به مادرتان نه بگویید. اما در موارد دیگری افراد می خواهند نیازشان در روابط برآورده شود در حالی که آنطور که خودشان را در رابطه می بینند، برایشان مهم تر است. اینکه فرد به خاطر شیوه ی تعاملش احساس خوبی به خودش داشته باشد، حتی اگر نیازها به طور کامل برآورده نشوند. در اینجا مادامی که فرد به خاطر نحوه رفتارش احساس خوبی به خودش داشته باشد، به هدفش رسیده است. با همه ی اینها در دنیای واقعی هر بار که شما با دیگران معاشرت می کنید، اینطور نیست که حتما و قطعا احساس خوبی به خودتان داشته باشید، گاهی ممکن است بخاطر نتیجه یا شیوه رابطه کمی احترام به خود را فدا کنید. ختم کلام این که هرچه شما در احترام به خود کوتاه نیایید بهتر است اما باید هوشمندانه در هر موقعیت تشخیص دهید کدامیک از این سه هدف برایتان مهم تر است. حالا که با اهداف در روابط آشنا شدید به موضوع قبل بر می گردیم، سبک ارتباط قاطعانه. صدالبته که ضمانت پس از فروش نداریم و با مهارت های ارتباطی احتمال بیشتری برای اینکه شما به اهدافتان برسید وجود دارد، در ادامه به چند نمونه اشاره خواهیم کرد.
1: بیان نظرات و عواطفتان
2: بدون سرزنش یا قضاوت افکار خود را به طرف مقابل بگویید.
3: به وضوح آنچه را که می خواهید بیان کنید
4: خجالت نکشید! و فکر نکنید دیگران با یک اشاره شما باید بدانند چه می خواهید. به طور واضح درخواست کنید و به الگوهای قبلی خود مثل قهرکردن نچسبید.
جهت ثبت نام در مشاوره تحصیلی به سبک علی میرصادقی، عدد 66 رو به 3000909030 بفرست!!
تقویت سبک ارتباط قاطعانه در دانش آموزان
برای تقویت نحوه ارتباط قاطعانه به دیگران انگیزه بدهید تا آنچه می خواهید را به شما بدهند، برای مثال، اگر والدینتان ماشین دست شما می دهند، باک بنزین را پر کنید و حتی آخر هفته ماشین را بشویید. به این ترتیب احتمال بیشتری وجود دارد که آن ها به شما کمک کنند، نه لزوما به این دلیل که چیزی بدست می آورند، بلکه به خاطر اینکه آن ها میل به سازش و مذاکره را در شما می بینند.
در باب تمرین مهارت های شیوه ارتباط قاطعانه بحث مفصلی وجود دارد اما اگر تیتروار به آن اشاره کنیم به صورت زیر می باشد:
گوش کنید، علاقه مند شوید و اعتبار دهید
خوب گوش کنید، متغیرهای مزاحم را حذف کنید و با همدلی روابط خوبی بسازید.
نرم و شوخ طبع باشید
اینکه ابراز وجود می کنید به این معنی نیست که باید همه چیز را جدی بگیرید، مهربان بودن و رفتار به شیوه ی نرم و استفاده ی بجا از شوخ طبعی می تواند تنش در روابط را از بین ببرد و منجر به رابطه ی خوبی شود.
شناخت ارزش ها و پایبندی به آن
برای اینکه بعد از تعامل به خودتان حس خوبی داشته باشید ابتدا باید ارزش هایتان را مشخص کنید، اینکه چه چیزی برای شما مهم تر می باشد.
قاطعانهاجتناب از مشاجره در روش ارتباط
امیدوارم که گیردادن به بحث و قدرت طلبی برای شما ارزش نباشد. در جر و بحث برنده نداریم، بلکه هر دو طرف حق به جانب هستند و هیچ کدام نمی بخشند مگر اینکه یکی از آن دو آگاه تر باشد و بیهوده بودن ماجرا را زودتر متوجه شود. اما چه می شود کرد، چون گاهی نمی توان از آن اجتناب کرد اما شما باید تا جایی که می شود آن را محدود کنید و آن را به بحث و تبادل نظر تبدیل کنید.
متوقف کردن عذرخواهی با روش ارتباط قاطعانه
این امر شما را به گفت و گوی توام با عزت نفس می رساند. افرادی که عزت نفس پایینی دارند خیلی عذرخواهی می کنند، لزومی ندارد شما بابت چیزی که تقصیرتان نیست عذرخواهی کنید. از طرفی اگر فردی در بحث با شما هیجان ناخوشایندی را تجربه کرد، بازهم شما مسئول ناراحتی آن فرد نیستید و هر کسی مسئول رفتار خودش می باشد، مگر اینکه شما واقعا اشتباهی مرتکب شده باشید که باید مسئولیت آن را بپذیرید.
ختم کلام: مسئولیت خود را بپذیرید، و اجازه دهید دیگران هم همین کار را برای خود بکنند. اگر احساس گناه می کنید، از آن دست بردارید.
برای رزرو و ثبت نام جلسات مشاوره تحصیلی بارسا
( مشاوره تحصیلی تلفنی و حضوری ) با شماره ۲۲۶۷۷۹۱۷-۰۲۱ تماس بگیرید
یا عدد ۶۶ را به سامانه ۳۰۰۰۹۰۹۰۳۰ ارسال کنید.